Kıbrıs Araştırmaları Merkezi olarak çok önemsediğimiz etkinliklerden biri de İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler Sempozyumlarıdır. Düzenli olarak iki yılda bir yapılan bu sempozyumların amacı, yaşamları boyunca düşünce ve fikirleriyle, gerçekleştirdikleri işlerle toplum belleğinde iz bırakmış kişileri öncelikle kendi yaşadıkları sosyal ve tarihsel ortam içinde ele alarak bugüne taşımak, onları bir de bugünün düşünce yapısı ve olguları içinde yeniden değerlendirmektir.
İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler – Kitaplar:
1999 yılında gerçekleştirilen birinci sempozyumda Niyazi BERKES ele alındı. Niyazi Berkes, toplumbilim konusunda dünyada kendisinden söz ettirmeyi başarmış, uzun yıllar yurtdışında yaşamasına karşın, düşünceleri ve eserleri ile Türk fikir hayatını derinden etkilemiş bir kişidir. 21 Eylül 1908 yılı Lefkoşa doğumludur. 1931'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi. Bir süre değişik işlerde çalıştı ve 1935'te İ.Ü. Edebiyat Fakütesi'nde sosyoloji asistanı oldu. Aynı yıl toplumbilim çalışmaları için, Behice Boran'la birlikte ABD'de Chicago Üniversitesi'ne gitti. 1939'da Türkiye'ye döndü, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde sosyoloji doçenti olarak göreve başladı. Özellikle Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze dek geçirdiği değişimler üzerine araştırmalar ve bunlara ek olarak da kuramsal toplumbilim çalışmaları yaptı. 1942'de yazdığı "Bazı Ankara Köyleri Üzerine Araştırma" adlı alan çalışması toplumbilim alanında Türkiye'de yayımlanan ilk monografilerden biridir.Türkiye'de Çağdaşlaşma (1973) adlı çalışması ise toplumbilim alanında en önemli yapıtlarından biridir.
2001 yılında yapılan ikinci sempozyumun teması ise, Kıbrıs Türk toplumunda sağlık alanında iz bırakmış üç tıp adamı idi. Dr. Hafız Cemal Lokmanhekim, Mehmet Aziz Bey ve Dr. Alpay Kelami.Dr. Hafız Cemal Lokmanhekim, Hafız Cemal'in doğum yılı konusunda, kaynaklar değişik tarihler (1857, 1874, 1878) verilmektedir. Doğumunun Baf veya Lefkoşa'da olduğu savları vardır. İlkokula Baf Kasabası'nda Aşağı Cami'de başladı. İlkokulu bitirince hafızlığa başladı. Daha sonra Baf'taki Darü'l İrfan ve Limasol'daki Köprü Camii Medreseleri'nde okudu. Medreseden sonra Beyrut'a giden Hafız Cemal, oradaki Tıp Fakültesi'nden mezun olunca İstanbul'a yerleşti. Bu arada Jön Türkler'le ilişki kurması üzerine, Yemen'e sürgüne gönderileceğini haber aldı ve Avrupa'ya kaçtı. Çeşitli Avrupa kentlerinde bir süre dolaştıktan sonra, 1905'te Kıbrıs'a döndü. Kıbrıs'ta kaldığı 1909'a kadar "Kıbrıs Cemiyet-i Hayriye-i İslamiyesi", "Kıbrıs Sanayi Mektebi", "Osmanlı Lisan Mektebi", haftalık "İslâm" dergisi, "Dr. Hafız Cemal Afiyetnamesi", "İslâm Kütüphanesi Yayınları" gibi girişimleri oldu. Kurduğu okullar için Avrupa'dan ve Türkiye'den birçok öğretmeni Kıbrıs'a getirdi. Köy köy dolaşarak ve halkın diliyle konuşarak hastalarını tedavi ediyordu. Kurduğu okullardan dört yüze yakın usta ve zanaatkâr yetiştirmeyi başardı. Doktor Hafız Cemal yurt dışında bulunduğu süre içinde de Kıbrıs'la ilgisini hiç kesmedi. 1963 yılından başlayarak İstanbul'da Lokman Hekim adlı bir dergi çıkardı. Yıllarca takma ad olarak kullandığı Lokmanhekim'i, sonradan soyadı olarak aldı. Doğum tarihi kadar ölüm yılı için de söylenenler çelişkilidir. 1950'li yılların sonlarında öldüğünü söyleyenler olduğu gibi, 1967 yılında öldüğünü söyleyenler de vardır.
Mehmet Aziz Bey, 24 Eylül 1893 tarihinde Larnaka Kazası'nın (Güney Kıbrıs) Vuda köyünde doğdu. AItı kardeşin en küçüğüdür. Köy iIkokuIundan sonra İskeIe (Lârnaka) Rüştiyesi'ne devam etti ve daha sonra tahsilini ayni kentteki Amerikan Akademisi'nde sürdürdü. 1907 yıIında ABD'de buIunan ağabeyi Hayrettin Bey'in yardımIarıyIa ABD'ye qitti ve Bridqeport (Connecticut) kentinde Meslek Lisesi'ne devam etti. 1912 yıIında ağabeyi Türkiye'ye, o da Kıbrıs'a dönmeye karar verdi. Kıbrıs'a dönüşünde, 1913 yılında sağlık servisine katıldı. İngiliz bilimadamı Sir Ronald Ross'un araştırmalarında yer alarak, 1929 yılına kadar değişik görevler üstlendi. Aynı yıl müfettişlik sertifikası aldı. Daha sonra İnqiItere'deki London RoyaI Sanitary Institute sınavIarına katıIdı ve SağIık SevisIeri'nde Sıhhiye BaşmüfettişIiği'ne atandı. İnqiIiz biIim adamı Dr. Barber'in ekibiyIe, Mısır, Suriye, Lübnan, FiIistin ve Türkiye'de, maIarya konusunda yapıIan araştırmaIara da katıIan Mehmet Aziz Bey, bu hizmetIerinden doIayı İnqiItere'nin London RoyaI SchooI of PubIic HeaIth and Hyqine üyeIiğine Iâyık qörüIdü.1946 yıIında Kıbrıs'ta Lişmaniyasis (Leishmaniasis) hastaIığını araştıran yabancı biIim adamIarı iIe çaIışan Mehmet Aziz, bu hastaIığın taşıyıcısı oIan küpdüşen (tatarcık) sineği taraması sırasında, adada iIk kez qörüIen bir küpdüşen türü buIdu. Buna "FIepotoma Aziz'i" adı veriImesi, ekipçe uyqun qörüIdü. Bu isim, 1955′de "PhIepotomus Antonnata Aziz'i" oIarak değiştiriIdi. II. Dünya Savaşı sırasında Kıbrıs'a qeIen Ermeni, Yahudi, Rus, Macar, PoIonyaIı ve YunanIı müIteciIerin sağIık kontroIünden qeçiriIip yerIeştiriImeIerinin orqanizatörIüğünü yaptı. 1950 yıIında Beyrut Üniversitesi'nde Çevre ve Kamu SağIığı (PubIic HeaIth and Hyqiene) BöIümü'nü kurmak için bir tekIif aIdı. Ordinaryüs Profesör oIarak bu böIümün başına atandı ve bu qörevi 1959 yıIına kadar sürdürdü. ÖğrenciIeri iIe birIikte Arabistan'a Hac'a da qiden Mehmet Aziz, bu üIkenin sağIık sorunIarını yerinde qörme fırsatını buIdu ve sorunIara çözümIer önerdi. Beyrut Üniversitesi'nde oIduğu süre içinde, yüksek öğrenimIerini tamamIayan bursIu öğrenciIerini, kendi üIkeIerinde (Bahreyn, BanqIadeş, Libya, İran, Mısır ve Sudan qibi) ziyaret ederek, onIarın mesIek yaşamIarında üIkeIerine katkıIarını yerinde inceIeme oIanağını buIdu. Bu qörevi sırasında, Dünya SağIık TeşkiIâtı (WorId HeaIth Orqanization) DanışmanIığı da yapan Mehmet Aziz, uzun yıIIar bu kuruIuşun üyesi oIarak kaIdı. Associate Servinq Brother of the Order of St. John's kuruIuşunun üyeIiği yanında KızıIhaç'ın da üyesi oIdu. 1958 yıIında ise RoyaI Society of HeaIth kuruIuşunun üyeIiğine kabuI ediIdi. 1959-60 yıIIarında Kıbrıs'a dönem Mehmet Aziz, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kuruIuşundan hemen sonra, 7 EyIüI 1960′da Kamu Hizmeti Komisyonu üyeIiğine atandı. 1963 oIayIarının başIamasından sonra Kıbrıs Türk Yönetimi'nin kuruIuşu iIe birIikte bu qörevini 1967 yıIına kadar sürdürdü. Aynı yıI Kamu Hizmeti Komisyonu Başkanı oIdu ve 1973 yıIına kadar da bu qörevde kaIdı. MaIarya hastaIığı, bu hastaIığın önIenmesi ve tüm detayIarını qeniş biIqiIer niteIiğinde kaIeme aIan Mehmet Aziz'in biIdiriIeri, İnqiIiz KoIoni yönetimi tarafından, 1930′Iu ve 1940′Iı yıIIarda küçük kitapçıkIar haIinde yayımIandı. Mehmet Aziz'in tiyatroya özeI iIqisi vardı. Lefkoşa'da Kardeş Ocağı'nın düzenIediği qecede, Sheakespeare'nin "Venedik Taciri" adIı eserinde "ShyIock" karakteri iIe başroI oynadı. Sportif etkinIikIere de katıIan Mehmet Aziz'in, para koIeksiyonu ve puI koIeksiyonu qibi özeI uğraşIarı da vardı. EmekIiye ayrıIdıktan sonra topIum içinde yaşanan sağIık ve çevre sağIığı konuIarına iIişkin sorunIarı ve qeIişmeIeri yakından takip eden Mehmet Aziz, qörüş ve uyarıIarını iIqiIi makamIara sürekIi oIarak aktarmaya devam etti. EvIi ve üç çocuk babası. 17 Haziran 1991 tarihinde vefat etti.
Dr. Alpay Kelami, PROF. DR. MED. ALPAY KELÂMİ, 10 Ocak 1936 Lefkoşa-Kıbrıs doğumludur. Orta ve lise öğrenimini İstanbul'da yaptı. 1954 yılında tıp eğitimi için Almanya'ya gitti. Heidbelberg, Hamburg ve Berlin Üniversiteleri'nde öğrenim gördü. 1961 yılında Freie Üniversität Berlin'den mezun oldu. 1962-1964 yıllarında ABD'de New Jersey, Paterson hastanesinde öğrenim gördü. 1965 yılında tekrar Berlin'e döndü. Bir yıl cerrahi ünitelerde çalıştı. 1965 yılında Serin Esat Dedezâde ile evlendi. 1968 yılında Alman yurttaşlığına geçti. 1969'da Prof. W. Brosig'in yanında üroloji uzmanı, Nisan 1971'de Freie Üniversität Berlin'de Alloplastic in Urology tezi ile doçent, Eylül 1971'de "Professor of Urology" oldu. Çalışmaları ile andoloji bilim dalının öncüleri arasında yer aldı. 1980'de, dalında ilk kez yayımlanan "Atlas of Operative Andrology" kitabını hazırlandı. Bu eser, bugün de rehber özelliği taşıyor. Ayrıca çeşitli tıp dergilerinde yayımlanmış 141 yayını, androloji bilimdalı ağırlıklı, literatüre geçmiş 19 buluşu vardır. En önemlisi Kelâmi Sendromu (Urethral Manipulation Syndrom)'dur. Bilim adamlığı yanında bir sanat kuramcısı idi. Berlin'de organize ettiği uluslararası kongrelerde, sanatçılarla bilim adamlarını bir araya getirmesi, alışılmamış bir olaydı. Bilimsel etkinliklerin sanatla birlikte yürümesinin, bilimi toplumla bütünleştireceğini savunuyordu.Mayıs 1982'de Roma'daki bir sempozyumda ilk kalp krizini geçirdi; 13 Mart 1992'de kalp yetmezliğinden öldü.Alpay Kelâmi çok iyi İngilizce ve Almanca ile orta derecede Fransızca ve İspanyolca biliyordu.
Eserleri ve Çalışmaları:
1980 Atlas of Operative Andrology. 1983 Morbus Peyronie; 1984 Maldescensus Testis "Operative Andrology" serisi olarak iki kitap, 12. Urology ve Andrology kitaplarında 26 bölümlü katılım. 1973 Urology ve Andrology ile ilgili 53 film ve Andrology ile ilgili 8 video (Bunlar genç tıp öğrenci, hekim ve uzmanların eğitimini amaçlıyor. Bu filmler Almanya ve pek çok dünya üniversitelerinde kullanılmaktadır.
Almanya'da ve diğer uluslararası toplantılarda İngilizce, Almanca, İspanyolca ve Türkçe olarak 384 tebliğ.
Amerikan ve Avrupa tıp mecbualarında, 90 klinik, 51 eksperimental esasında, 141 İngilizce ve Almanca yayın.
Almanya'da ve diğer dünya üniversitelerinde konuk profesör olarak çağrı almıştır.
Pek çok ülkeye konferans vermek amacıyla çağrılmıştır.
Ulusal (Almanya) ve uluslararası 84 kongrenin organizatörlüğü yapmıştır.
1972'de iki yılda bir yapılan "Almanya Symposium of Experimental Urology" toplantılarının "fikir babası" ve kurucularındandır. Bu toplantılar 1976'da Alman Üroloji Derneği'ne bağlanmıştır.
1982'de bir yıl Berlin, bir yıl Londra'da yapılan International Symposium of Operative Andrology toplantılarının fikir babası ve kurucusudur. 1992 yılında İstanbul'da yapılmıştır. Şimdi ise dünyanın değişik ülkelerinde her yıl yapılmaktadır.
1982 Berlin'de Andrology Colloguim'un kurucusudur. Bu Andrology Colloguim'u, 1990 yılında Berlin Andrological Society'e dönüştü. Prof. Kelâmi 1991 ve 1992 yıllarında başkanlığını yaptı.
1989 "European and Mediterranean Society of Andrology" kurucu üyesi olmuştur.
Freie Universität Berlin'de Veterinary Medicine ve Biomedical Engineering departmanları ile beraber çalışmalar ve labaratuvar araştırmaları yapmıştır. (Kelâmi-Affeld Alloplastic Spermatocele geliştirme gibi)
"Art and Andrology" performansı, Science ve Medicine beraberliği, sanat-androloji iş birliğine dayalı olarak 1984 yılında yapılmaya başlandı. "Art and Andrology"ye ait 6 kitap yayımlandı.
Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi olarak, düzenlediğimiz üçüncü sempozyumda, hukuk alanında yapmış oldukları çalışmalarla Kıbrıs Türk Toplumunda unutulmayacak izler bırakmış olan dört değerli Kıbrıslı Türk… Doğum tarihlerine göre sıralandırırsak; Nevzat Karagil, Mehmet Zeka Bey, Fadıl Niyazi Korkut ve Osman Örek.
Düzenlenilen dördüncü sempozyumda, toplum belleğinde iz bırakmış üç değerli Kıbrıslı Türk konu edilmişitr. M. Necati Özkan, Faiz Kaymak ve Kadriye Hulusi Hacıbulgur. M. Necati Özkan ve Faiz Kaymak, yaşamları boyunca Kıbrıs Türk toplumunun örgütlenmesinde ve milli dava mücadelesinde büyük rol oynayan iki toplum lideri… Kadriye Hulusi Hacıbulgur ise uzun yıllar yaptığı öğretmenliğin yanı sıra, Cemaat Meclisine giren ilk kadın olarak, Kıbrıslı Türk kadınının aydın yüzünü simgelemektedir.
